Tế tân là gì? Công dụng và cách sử dụng cây tế tân

Hầu hết tiệm thuốc Bắc nào cũng đều có bán vị thuốc tế tân. Người ta thường dùng tế tân dược liệu để điều trị các bệnh lý thường gặp như ho suyễn, đau đầu, đau răng, chảy nước mũi, ngạt mũi, đàm ẩm,… Vậy tế tân là gì? Tế tân có tác dụng gì? Và công dụng của tế tân đối với sức khỏe con người? Để hiểu rõ hơn về tế tân, hãy cùng Newway Mart tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau.

1. Tế tân là gì?

Đầu tiên, trước khi tìm hiểu về tế tân có tác dụng gì hãy cùng tìm hiểu về những mô tả, đặc điểm của tế tân nhé.

Tế tân thuộc họ mộc hương và có tên khoa học là sarum sieboldii. Cây tế tân còn có nhiều tên gọi khác nhau như: tế thảo, tiểu tân, kim bồn thảo, thiểu tân, độc diệp thảo,…

Cây tế tân là loại thực vật thân thảo nhỏ cao khoảng từ 1 – 24cm. Có nhiều rễ,  rễ mảnh dẻ thường mọc dày đặc ở các đốt, dài 10 – 20cm, đường kính 1mm, thân rễ nằm bò ngang, ở đầu thân rễ phân nhánh ra ngoài. Quan sát thấy mặt ngoài rễ nhẵn, nhăn dọc theo chiều dài và có màu xám vàng. Khi dùng tay vò nát rễ sẽ tỏa ra một mùi hương thơm nồng.

Đặc điểm của cây tế tân có đầu lá nhọn và gốc lá hình tim

Lá mọc từ rễ và gồm 2 - 3 lá, thường hơi có lông hoặc nhẵn, trên có các rãnh dọc, cuống dài 5 - 18 cm. Toàn bộ lá hình thận hoặc hình tim, phiến lá phần lớn mép hoàn toàn, đầu nhọn có chiều dài 4 - 10cm và rộng 6 - 2cm.Mặt trên lá có màu lục nhạt, mặt dưới có nhiều lông dài mịn. Các lá thường rụng sớm và mọc ra từ những thân rễ nằm dưới đất. Mỗi năm có 2 lá mọc ra từ các đầu chồi tăng trưởng, hoa kỳ dị này có hình dạng cái ấm, chúng mọc đơn giữa các gốc lá và thường hay xuất hiện vào mùa xuân.

Hoa cây Tế Tân thường mọc đơn độc một mình và mọc lên từ gốc, cuống dài từ 3 - 5cm. Bao hoa chỉ có một vòng màu nâu hoặc đỏ nhạt, có đầu nhọn. Phần trên của hoa có 03 cánh hoa hình trứng, hoa hình chuông, nhăn nheo và màu tím sẫm. Các thùy của bao hoa uốn cong về phía gốc và phần lớn bị nén lại, cọ xát vào ống bao hoa.

Quả nang hình cầu, có mùi thơm, hương vị cay the the nơi đầu lưỡi.

Tế tân khô có màu vàng tro, lá màu lục, có mùi thơm nhẹ, không bị thối nát và không lẫn tạp chất là tốt.

2. Khu vực phân bố

Tế tân được trồng dễ dàng ở những nơi có nhiều bóng râm. Nói chung, cây tế tân ưa thích những nơi râm mát, đất giàu mùn và những khu vực ẩm ướt.

Cây tế tân thường được phân bố chủ yếu ở một số tỉnh thành của Trung Quốc như Hồ Bắc, Thiểm Tây, Tứ Xuyên, Giang Tây, Cát Lâm, Liêu Ninh, Triết Giang, An Huy, Hắc Long Giang,…

3. Thu hái, chế biến

Người ta thường sử dụng toàn bộ cây tế tân bao gồm: lá, thân hoa, rễ để sử dụng làm thuốc.

Cây tế tân thường sẽ được thu hái vào đầu mùa hạ và đầu mùa thu, giữa tháng 5 – tháng 7.

Cây tươi đào cả rễ, đem về rửa sạch, phơi dưới bóng râm. Tuy nhiên, chúng ta không nên phơi dược liệu dưới nhiệt độ trời nắng gắt và dùng nước rửa. Vì nếu làm như vậy không khí thơm ở cây tế tân sẽ bị giảm thấp xuống, rễ sẽ bị biến thành màu đen, lá úa chuyển sang màu vàng, khi đó hiệu quả chữa bệnh sẽ giảm.

4. Thành phần hóa học

Theo các nghiên cứu cho thấy, trong cây tế tân có chứa 2,75% hàm lượng tinh dầu và chủ yếu là metyl – eugenola, một hợp chất xeton, Pinen, hợp chất phenola và một lượng nhỏ axit hữu cơ, nhựa,…

5. Tác dụng dược lý

Tế tân có tác dụng gì trong y học

5.1. Trong đông y tế tân có tác dụng

Trong đông y, cây tế tân có vị cay the the, tính ấm nên được quy vào phế, thận và tâm có tác dụng chữa bệnh ho khò khè, ho hen có đờm, cảm cúm, sổ mũi, ứ huyết, đau nhức răng, bị ra mồ hôi, hôi miệng, lở miệng, phong tê thấp,…

5.2. Trong y học hiện đại tế tân có tác dụng

Thuốc có tác dụng an thần, giảm đau, kháng viêm và gây tê cục bộ. Theo nghiên cứu cho thấy, tinh dầu từ cây tế tân khi tiêm vào phúc mạc sẽ có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương đáng kể. Đối với nước sắc 50% của dược liệu tế tân có thể sẽ cắt đứt sự dẫn truyền xung động dây thần kinh tọa của con cóc. Nước chiết từ tế tân có tác dụng chống dị ứng.

Dịch chiết cồn từ tế tân tiêm tĩnh mạch cho thỏ sẽ có tác dụng đối kháng và ức chế hô hấp với morphin.

Thuốc có tác dụng tăng cường chuyển hóa lipid, cường tim, nâng cao đường huyết, giãn mạch, tăng cường chuyển hóa của cơ thể.

Dịch chiết tinh dầu và cồn của vị thuốc tế tân này có tác dụng ức chế trực khuẩn thương hàn và vi khuẩn Gram dương, nước sắc vị thuốc tế tân có tác dụng ức chế vi khuẩn lao và tinh dầu tế tân có tác dụng kháng nấm.

6. Một số bài thuốc chữa bệnh từ tế tân

6.1. Tế tân chữa khí trệ ở ngực, đau nhói ở hông sườn, lạnh tay chân

Bài thuốc: Lấy 0,4g tế tân; 0,2g bá nhân tử; Phụ tử, xuyên khung, nhân sâm, trần bì, mộc hương, tiền hồ, phục linh, quế tâm, đào nhân, đương quy mỗi loại dược liệu lấy 1,2g và 20g ngô thù du. Đem tất cả dược liệu trên tán thành bột mịn rồi đem sắc với 2g gừng, 3 quả táo.

6.2. Chữa chảy nước mắt, mắt sưng đau

Bài thuốc: Lấy tế tân và hồng hoa mỗi loại 0,8g; Phòng phong, sinh địa, khương hoạt, kinh giới, mạn kinh tử mỗi loại dược liệu lấy 2,4g; Cảo bản, quy thân, phục linh mỗi loại dược liệu lấy 2g; ma hoàng 3,2g; 11 hạt đào nhân và 10 hạt hoa tiêu. Đem sắc uống trong ngày.

6.3. Tế tân chữa ho kèm đờm loãng

Bài thuốc: Lấy dược liệu tế tân, chích cam thảo, ngũ vị tử mỗi loại 6g; Ma hoàng, can khương, quế chi, bán hạ mỗi loại lấy 8g và 12g bạch thược sắc thuốc uống trong ngày.

Hoặc ta có thể lấy tế tân, ngũ vị tử, cam thảo mỗi loại lấy 4g; 12g phục linh và 6g can khương đem sắc uống hằng ngày.

Bài thuốc chữa đau ngực, đau tim

6.4. Chữa đau đầu, đau ngực, đau tim

Bài thuốc: Lấy tế tân, phòng phong, khương hoạt, độc hoạt, sinh địa, xuyên khung, cam thảo và tần cửu với lượng bằng nhau đem sắc uống.

6.5. Chữa không ra mồ hôi, phong thấp khớp, sợ lạnh

Bài thuốc: Lấy tế tân, cam thảo mỗi loại 4g; Xuyên khung và tần cửu mỗi loại 12g, đem sắc uống trong ngày

7. Những lưu ý khi sử dụng tế tân

Khi sử dụng tế tân chữa bệnh cần lưu ý một số vấn đề như sau:

• Hiệu quả tốt nhất của thuốc là uống sau bữa ăn khoảng 20 – 30 phút.
• Thuốc có thể uống nóng hoặc lạnh, bạn có thể uống lạnh nhưng không nên quá lạm dụng vì sẽ làm giảm tác dụng của thuốc. Tuy nhiên, tốt nhất hãy uống thuốc khi còn nóng.
• Không sử dụng thuốc để qua đêm vì sẽ gây đau bụng, đầy hơi do vi sinh vật lên men.
• Khi uống thuốc kiêng ăn rau muống, đồ tanh, đậu xanh, đồ cay, rượu, bia và các chất kích thích khác sẽ làm mất đi tác dụng của thuốc hoặc phản tác dụng.

Tế tân là vị thuốc có mùi thơm, vị cay nồng và có tác dụng trừ phong hàn rất mạnh, ngoài ra còn nhiều công dụng khác trong Y Học. Khi dùng các bài thuốc có cây tế tân, bệnh nhân cần phải tuân thủ chặt chẽ theo mọi hướng dẫn sử dụng.

8. Địa chỉ mua các sản phẩm từ cây tế tân tốt nhất

Newway Mart tự hào là nhà cung cấp các sản phẩm từ cây tế tân chính hãng được mọi người tin tưởng và ủng hộ. Để có thể mua hàng Online bạn hãy đặt tại www.newwaymart.vn, ở đây Newway Mart vận chuyển trên toàn quốc để các bạn an tâm khi lựa chọn những sản phẩm chính hãng của chúng tôi hoặc qua trực tiếp địa chỉ:

Địa chỉ: Tòa nhà Newway, Số 31/76 An Dương, Tây Hồ, Hà Nội

Email: info@newwaymart.vn

SĐT: 0243 719 6575