Cách phòng tránh bệnh sởi cho trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Bệnh sởi, một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đang có dấu hiệu quay trở lại, gây lo ngại cho cộng đồng, đặc biệt là các bậc phụ huynh có con nhỏ. Với khả năng lây lan nhanh chóng và những biến chứng nghiêm trọng, sởi không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ mà còn gây ra những lo lắng không đáng có cho gia đình. Vậy, làm thế nào để nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh sởi ở trẻ? Những biện pháp phòng tránh nào hiệu quả và cách chăm sóc trẻ khi mắc bệnh ra sao? Hãy cùng Newwaymart tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây để bảo vệ con yêu khỏi "cơn ác mộng" mang tên sởi.

1. Bệnh sởi là gì?

Sởi (Measles) là bệnh nhiễm trùng cấp tính do virus sởi thuộc họ Paramyxoviridae gây ra. Bệnh có đặc điểm lâm sàng là sốt, viêm long đường hô hấp, đường tiêu hoá, viêm kết mạc mắt, phát ban có thứ tự. Bệnh sởi là một trong những bệnh lây lan mạnh nhất trên thế giới.

Cơ chế lây lan:

• Bệnh sởi lây lan qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, bắn ra các hạt li ti chứa virus vào không khí.
• Người lành hít phải các hạt li ti này sẽ bị nhiễm bệnh.
• Bệnh cũng có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết mũi họng của người bệnh.
• Virus có khả năng hoạt động và lây lan trong không khí hoặc trên bề mặt bị nhiễm bệnh trong vòng tối đa hai giờ.

Bệnh sởi có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ở trẻ em và người có hệ miễn dịch suy yếu. Vì vậy, việc tiêm phòng vắc xin sởi là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.

Bệnh sởi lây lan qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện

2. Nguyên nhân gây bệnh sởi

Bệnh sởi không tự nhiên xuất hiện, mà có nguồn gốc từ một loại virus nguy hiểm. 

Virus sởi (Measles virus): Thuộc họ Paramyxovirus. Đây là tác nhân gây bệnh duy nhất.

• Cách lây nhiễm: Lây qua giọt bắn:Khi người bệnh ho, hắt hơi, hoặc nói chuyện, các giọt bắn chứa virus sởi phát tán vào không khí.
• Người khỏe mạnh hít phải những giọt bắn này sẽ bị nhiễm bệnh.
• Tiếp xúc trực tiếp: Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, họng của người bệnh cũng có thể gây lây nhiễm. 
• Môi trường lây lan: Bệnh sởi dễ lây lan trong môi trường đông người, đặc biệt là những nơi có không gian kín và thông gió kém, ví dụ như trường học, nhà trẻ, hoặc khu dân cư đông đúc.
• Yếu tố nguy cơ: Trẻ chưa tiêm phòng vắc-xin sởi: Đây là yếu tố nguy cơ chính. Vắc-xin sởi là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
• Trẻ có hệ miễn dịch yếu: Trẻ suy dinh dưỡng, mắc các bệnh mãn tính, hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ mắc sởi cao hơn.
• Môi trường sống: Trẻ sống trong môi trường chật chội, thiếu vệ sinh, không đảm bảo điều kiện sống tốt, có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

3. Dấu hiệu nhận biết bệnh sởi ở trẻ

Để bảo vệ con yêu khỏi những biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi, việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh là vô cùng quan trọng. Vậy, hành trình bệnh sởi ở trẻ diễn ra như thế nào? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua từng giai đoạn:

3.1. Giai đoạn ủ bệnh (7-14 ngày):

• Sau khi virus sởi xâm nhập vào cơ thể, một giai đoạn 'ẩn mình' sẽ bắt đầu. Trong khoảng thời gian từ 7 đến 14 ngày, trẻ thường chưa có bất kỳ biểu hiện rõ rệt nào. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là virus đang 'ngủ yên'. Thực tế, chúng đang âm thầm nhân lên, chuẩn bị cho giai đoạn bùng phát tiếp theo.

3.2. Giai đoạn khởi phát (2-4 ngày):

• "Khi virus đã đủ mạnh, giai đoạn khởi phát sẽ bắt đầu với những dấu hiệu đầu tiên. Trẻ sẽ bắt đầu sốt cao, thường từ 39 đến 40 độ C. Kèm theo đó là các triệu chứng viêm long đường hô hấp như ho khan, chảy nước mũi và viêm kết mạc mắt, khiến mắt trẻ đỏ và chảy nước mắt. Đặc biệt, dấu hiệu Koplik - những đốm trắng nhỏ trên nền đỏ trong niêm mạc má - sẽ xuất hiện, đây là một dấu hiệu đặc trưng của bệnh sởi."

3.3. Giai đoạn toàn phát (3-5 ngày): 

• Sau giai đoạn khởi phát, bệnh sởi bước vào giai đoạn toàn phát, khi phát ban bắt đầu xuất hiện. Những nốt ban đỏ sẽ lan từ mặt xuống toàn thân, không gây ngứa nhưng có thể kết hợp thành mảng lớn. Trong giai đoạn này, trẻ tiếp tục sốt cao, mệt mỏi và biếng ăn, khiến việc chăm sóc trở nên khó khăn hơn.

3.4. Giai đoạn hồi phục:

• Sau giai đoạn toàn phát, cơ thể trẻ bắt đầu bước vào giai đoạn hồi phục. Ban sởi sẽ mờ dần theo thứ tự xuất hiện, và da có thể bong tróc nhẹ, để lại những vết thâm tạm thời. Đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể trẻ đang dần chiến thắng virus, nhưng vẫn cần được chăm sóc và theo dõi cẩn thận.

Những điểm quan trọng cần lưu ý:

• Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh sởi, đặc biệt là dấu hiệu Koplik, là rất quan trọng để có biện pháp xử lý kịp thời.
• Khi trẻ có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và chẩn đoán chính xác.
• Việc theo dõi sát sao các dấu hiệu bệnh và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và tránh được các biến chứng nguy hiểm.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh là vô cùng quan trọng.

4. Cách phòng tránh bệnh sởi cho trẻ

Bệnh sởi không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho trẻ. Dưới đây là 4 phương pháp phòng tránh hiệu quả mà các bậc phụ huynh cần nắm rõ:

4.1. Tiêm phòng vắc-xin:

Không có biện pháp nào hiệu quả hơn vắc-xin trong việc phòng ngừa bệnh sởi. Vắc-xin giúp cơ thể trẻ tạo ra kháng thể, sẵn sàng chiến đấu với virus khi chúng xâm nhập.

Lịch tiêm phòng sởi theo Bộ Y tế:

• Mũi 1: Khi trẻ 9 tháng tuổi, đây là bước khởi đầu quan trọng để xây dựng hệ miễn dịch.
• Mũi 2: Khi trẻ 18 tháng tuổi, mũi tiêm này giúp củng cố và tăng cường khả năng bảo vệ.
• Mũi nhắc lại: Trong một số trường hợp, mũi nhắc lại có thể được khuyến nghị để duy trì hiệu quả bảo vệ lâu dài. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết."

4.2. Duy trì vệ sinh cá nhân: "Hàng rào" bảo vệ hàng ngày

• Vệ sinh cá nhân không chỉ giúp trẻ tránh khỏi sởi mà còn nhiều bệnh truyền nhiễm khác.Hướng dẫn trẻ rửa tay thường xuyên bằng xà phòng: Đây là thói quen đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả để loại bỏ virus và vi khuẩn.
• Tránh tiếp xúc với người bị bệnh: Khi biết có người mắc sởi, hãy hạn chế cho trẻ tiếp xúc gần để giảm nguy cơ lây nhiễm.

4.3. Tăng cường sức đề kháng:

• Một cơ thể khỏe mạnh với hệ miễn dịch tốt sẽ có khả năng chống lại virus sởi hiệu quả hơn.Chế độ dinh dưỡng đầy đủ vitamin và khoáng chất: Đảm bảo trẻ được cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện.
• Cho trẻ uống đủ nước, ăn nhiều trái cây, rau xanh: Đây là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất tự nhiên, giúp tăng cường hệ miễn dịch.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát: Một môi trường sống lành mạnh sẽ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh tật.

Những điểm quan trọng cần lưu ý:

• Tiêm phòng vắc-xin đúng lịch là "chìa khóa" để bảo vệ trẻ khỏi bệnh sởi.
• Hãy biến việc rửa tay thành thói quen hàng ngày của trẻ.
• Xây dựng một lối sống lành mạnh là nền tảng vững chắc cho sức khỏe của trẻ.

Không có biện pháp nào hiệu quả hơn vắc-xin trong việc phòng ngừa bệnh sởi

5. Cách điều trị bệnh sởi tại nhà và khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện

Bệnh sởi có thể khiến trẻ khó chịu và mệt mỏi, nhưng với sự chăm sóc đúng cách, trẻ sẽ nhanh chóng hồi phục. Vậy, làm thế nào để chăm sóc trẻ bị sởi tại nhà và khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện? 

5.1. Chăm sóc tại nhà: 

Khi trẻ mắc sởi, việc chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nhẹ triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục.

• Cách ly trẻ để tránh lây lan bệnh: Đây là biện pháp quan trọng để ngăn ngừa bệnh lây lan cho những người xung quanh, đặc biệt là trẻ nhỏ và người có hệ miễn dịch yếu.
• Hạ sốt đúng cách bằng thuốc theo chỉ định của bác sĩ: Sốt cao là một trong những triệu chứng khó chịu nhất của bệnh sởi. Hãy sử dụng thuốc hạ sốt theo đúng hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho trẻ.
• Bổ sung nước và dinh dưỡng để tránh mất nước: Sốt cao và biếng ăn có thể khiến trẻ mất nước. Hãy cho trẻ uống nhiều nước, nước trái cây hoặc dung dịch điện giải để bù đắp lượng nước đã mất. Đồng thời, đảm bảo trẻ được cung cấp đủ dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng.
• Vệ sinh mắt, mũi, miệng nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý: Vệ sinh sạch sẽ giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng và giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn."

5.2. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ? "Dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm"

Mặc dù có thể chăm sóc trẻ tại nhà, nhưng trong một số trường hợp, trẻ cần được đưa đến bệnh viện để được theo dõi và điều trị kịp thời. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm mà cha mẹ cần lưu ý:

• Sốt cao kéo dài không giảm: Nếu trẻ sốt cao liên tục và không đáp ứng với thuốc hạ sốt, hãy đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức.
• Khó thở, thở nhanh, tím tái: Đây là dấu hiệu của biến chứng viêm phổi, một biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi.
• Trẻ quấy khóc liên tục, co giật: Đây có thể là dấu hiệu của biến chứng viêm não, một biến chứng nghiêm trọng có thể gây tử vong.
• Dấu hiệu mất nước: Môi khô, mắt trũng, tiểu ít: Nếu trẻ có những dấu hiệu này, trẻ cần được bù nước và điện giải kịp thời."

Những điểm quan trọng cần lưu ý:

• Việc chăm sóc trẻ bị sởi cần sự kiên nhẫn và tận tâm của cha mẹ.
• Hãy luôn theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của trẻ và đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi có dấu hiệu bất thường.
• Việc tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ là rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình điều trị.

Việc chăm sóc trẻ bị sởi cần sự kiên nhẫn và tận tâm của cha mẹ

Bệnh sởi, một hiểm họa tiềm ẩn đối với trẻ nhỏ, đòi hỏi sự quan tâm và phòng tránh đúng cách từ các bậc phụ huynh. Bài viết đã cung cấp đầy đủ thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các biện pháp điều trị, phòng ngừa bệnh sởi. Trong đó, tiêm phòng vắc-xin là "chìa khóa vàng" giúp bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ mắc bệnh. Cha mẹ hãy luôn theo dõi sát sao sức khỏe của con yêu, trang bị kiến thức cần thiết và tạo môi trường sống lành mạnh để con phát triển toàn diện.