Cảo bản: Vị thuốc ấm trừ hàn, chữa đau đầu tác dụng của cảo bản

Cảo bản được xem là một bài thuốc quý có tác dụng tán phong hàn, trừ thấp. Vậy cảo bản là gì? và Cảo bản có tác dụng gì? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin cho bạn đọc những kiến thức bổ ích về loài cây cảo bản và công dụng của nó.

1. Cây cảo bản là gì?

Hình ảnh cây cảo bản (Minh họa)

Tên thường dùng: Cảo bổn, Qủy khanh, Vi hành (Biệt Lục), Qủy tân (Bản Kinh), Cao bạt (Sơn Hải Kinh), Thổ khung, Địa tân, Sơn khuân tuy, Qủy thần, Nhi khanh, Bảo sinh tùng (Hòa Hán Dược Khảo).

Tên thuốc: Rhizoma et Radix Ligustici.

Tên khoa học: Luguslicum sinense Oliv.

Tên tiếng Trung: 蒿 本

Họ khoa học: Umbelliferae (Họ Hoa Tán)

Cây cảo bản là một cây thuốc quý, dạng cây thảo sống lâu năm thường cao 0,5 - 1m hoặc cao hơn, lá mọc so le, kép 2 - 3 lần xẻ lông chim, cuống lá dài 10 - 20cm phía dưới ôm lấy thân cây, lá chét hình trứng, mép có răng cưa nhỏ, tán nhỏ có rất nhiều hoa nhỏ màu trắng. Quả bế đôi gồm có hai phân, mỗi phân quả có 5 sống, chạy dọc giữa các sống có 05 bó libe gỗ. Các sống ngăn cách nhau bởi những rãnh nhỏ. Cây này được gọi là Tây khung cảo bản.

Thân rễ Cảo bản khô có hình viên chùy không đều, chiều dài khoảng 6 - 14cm, vỏ ngoài màu vàng nâu hoặc vàng đất phần trên thân rễ to hơn, phủ khít nốt ruồi sắp thành dạng đầu là dấu vết của rễ, phần đỉnh có bộ phận tàn dư của thân, phần dưới thân rễ nhỏ gầy và khoảng giữa cách các vết nhăn dọc đều có những đốt phình lớn. Trên đốt cũng xuất hiện vết rễ có mùi thơm đặc biệt. 

Nhiều người cho rằng Cảo bản sản xuất ở Tứ Xuyên nổi tiếng hơn sản xuất ở từ Thiểm Tây, còn được gọi là Tây khung, củ lớn hơn ngón tay cái, trông xù xì như củ Xuyên khung, nhưng không phải Xuyên khung như một số cửa hàng dược đã thay thế, mùi vị giống Xuyên khung, đắng, thơm và không mốc mọt là tốt.

2. Phân bố

Vị thuốc cảo bản chủ yếu trồng nhiều tại Trung quốc, nhiều nhất ở Hà bắc, rồi đến Sơn tây, Liêu ninh, Cát lâm, Nội mông. Loại này vừa được dùng trong nước vừa dùng để xuất khẩu một ít. Vào các tháng 4 - 10 đào lấy rễ và thân rễ, cắt bỏ đi phần trên mặt đất, rửa sạch đất cát, phơi khô

3. Thu hái, sơ chế

Chọn thân rễ vào tháng giêng, tháng hai, phơi trong râm cho khô, sau 30 ngày dùng dao cắt bỏ đầu, rửa sạch, xắt lát, phơi khô.

• Phần dùng làm thuốc

Củ có rất nhiều mắt rễ sùi phồng to hình cầu. Củ to bằng ngón tay cái, trông xù xì giống củ xuyên khung nhỏ, có mùi vị giống xuyên khung, đắng, thơm không bị mốc mọt là tốt.

Phần thân rễ gần như hình cầu, có đường kính 1 - 3cm mặt ngoài màu nâu sần sùi, mặt trong màu trắng ngà.

• Bào chế

Theo Trung Y: Bỏ hết các tạp chất, rửa sạch ủ mềm thấu, thái thành lát, phơi khô.

Theo kinh nghiệm Việt Nam: Cắt bỏ phần đầu, rửa sạch, thái lát, phơi khô.

• Bảo quản

Bảo quản nơi khô ráo, cất kín, tránh mốc mọt.

4. Thành phần hóa học

Cảo bản chứa tinh dầu bay hơi, trong đó thành phần chủ yếu là 3 – butylphthalide và Cnidilide. Trong rễ Liêu Cảo bổn hàm chứa dầu bay hơi 1,5%. Ngoài ra hàm chứa thành phần Hexadecanoic acid, Alkaloid v.v…(Trung dược học).

5. Tác dụng dược lý

Tác dụng dược lý của cảo bản

Dầu trung tính Cảo bản có tác dụng giảm đau, chấn tỉnh, giải nhiệt và chống viêm và có thể ức chế ruột, cơ bàng quang tử cung, còn có thể giảm chậm tốc độ hao hụt oxy rõ rệt, kéo dài thời gian sinh tồn của con chuột con, tăng khả năng chịu đựng thiếu oxy của tổ chức, chống thiếu máu cơ tim của con chuột lớn do hoocmon tuyến yên gây ra. Chất chiết cồn có tác dụng giáng áp, kháng khuẩn đối với khuẩn nấm gây bệnh ngoài da thường gặp.

Lactone, phthalide Cảo bản và hợp chất diễn sinh của nó có thể làm cơ trơn phế quản động vật thí nghiệm lỏng nhão và có tác dụng bình suyễn khá rõ rệt (Trung dược học).

6. Vị thuốc cảo bản

• Tính vị

Cảo bản vị cay, tính ôn.

• Quy kinh 

Vào kinh Bàng quang.

• Công dụng

Tán phong hàn, trừ thấp.

• Chủ trị

Trị mụn nhọt, trị tích tụ hòn cục, sang lở, cảm mạo, nhức đầu, đau bụng.

• Liều dùng

 Ngày dùng 3 - 6g

7. Bài thuốc chữa bệnh của vị thuốc cảo bản

7.1. Chữa đau đầu do nhiễm phong hàn biểu hiện như đau cột sống, đau nửa đầu: Dùng Cảo bản phối hợp với bạch chỉ và xuyên khung

Bài thuốc: Khương hoạt 8g, Phòng phong, Độc hoạt, Cảo bản mỗi thứ 12g, Mạn kinh tử 12g, Cam thảo 6g, Xuyên khung 6g, sắc nước uống.

7.2. Chữa cảm phong hàn thấp biểu hiện như đau chân tay và đau khớp 

Bài thuốc: dùng Cảo bản, Khương hoạt, Phòng phong, Uy linh tiên và Thương truật

7.3. Chữa đau khớp do phong thấp

 Bài thuốc: Phòng phong, Cảo bản, Bạch chỉ mỗi thứ 12g, Cam thảo 6g: sắc nước uống. 

7.4. Chữa thiên đầu thống (đau nửa đầu) 

Bài thuốc: Cảo bản 6g, Xuyên khung 3g, Bạch chỉ 3g, Cam thảo 3g, Phòng phong 5g, Tế tân 2g, cho nước 600ml, sắc còn ⅓ nước, uống trong ngày lúc còn nóng sau bữa ăn.

7.5. Chữa trẻ em ghẻ lở chốc đầu

Bài thuốc: dùng Cảo bản sắc nước tắm và giặt quần áo.(Bảo Ấu Đại Toàn ) 

7.6. Chữa da đầu có nhiều gàu

Bài thuốc: Cảo bản, Bạch chỉ liều lượng bằng nhau tán nhỏ xát vào đầu, sáng ngày hôm sau gội đầu. 

7.7. Trị  đau nhói ở tim khi đã dùng thuốc hạ lợi rồi nhưng không bớt

Bài thuốc để tán độc: Cảo bản 15g, Thương truật 30g, 02 chén nước sắc đến khi còn một chén uống nóng (Hoạt Pháp Cơ Yếu).

7.8. Chữa trị  hàn tà uất ở kinh Túc thái dương có triệu chứng đau đầu, nhức ở đỉnh đầu

Bài thuốc: Cảo bản, Xuyên khung, Khương hoạt, Tế tân, Thông bạch sắc uống (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).

7.9. Chữa Trị  cảm phải sương mù

Bài thuốc: Cảo bản, Mộc hương (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).

Chữa Cảm mạo do phong hàn rất hiệu quả

7.10. Chữa Trị  cảm mạo do phong hàn, không ra mồ hôi, nhức đầu ớn lạnh

Khương hoạt 6g, Phòng phong 9g, Độc hoạt 9g, Cảo bản 9g, Mạn kinh tử 9g, Cam thảo 3g, Xuyên khung 4,5g, sắc uống (Khương Hoạt Phòng Phong Thang - (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách)). 

7.11. Chữa Trị  đau thấp khớp, nhức ở đỉnh đầu, phong hàn phạm vào não, đau nhức ở đỉnh đầu sau hậu đầu

Bài thuốc: Cảo bản, Bạch chỉ, Phòng phong mỗi loại 9g, Cam thảo 3,5g sắc uống sau khi ăn (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).

7.12. Chữa Trị  ngứa ghẻ lở ngoài da, gàu ngứa đầu

Bài thuốc: Cảo bản 15g đập dập, sắc lấy nước rửa nơi bị ghẻ lở ngứa của trẻ con (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).

8. Một số lưu ý khi sử dụng cây cảo bản trị bệnh

Cảo bản là một bài thuốc rất tốt cho sức khỏe, ngoài ra còn giúp chữa trị nhiều bệnh lý khác nhau của cơ thể. Tuy nhiên để có thể đạt hiệu quả cao nhất và tránh những biến chứng gây ra cần chú ý một số điểm sau:

• Không dùng bài thuốc chứa cảo bản cho người âm hư hỏa vượng, không có thực tà phong hàn.
• Không dùng vị thuốc này cho những người bị đau đầu do huyết hư.
• Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc, thảo dược mới, trong đó có cây cảo bản.

Cảo bản là một loại thảo mộc quý và có giá trị rất lớn trong điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng các bạn cũng cần chú ý một số điều trên để đạt hiệu quả điều trị cao nhất. Hy vọng rằng qua bài viết mà Newway Mart chia sẻ cho quý bạn đọc đã có thêm những thông tin hữu ích cho mình về cây cảo bản là gì và công dụng của nó.

9. Địa chỉ mua các sản phẩm từ cảo bản tốt nhất

Newway Mart tự hào là nhà cung cấp các sản phẩm từ cảo bản chính hãng được mọi người tin tưởng và ủng hộ. Để mua hàng bạn hãy đặt Online tại www.newwaymart.vn tại đây Newway Mart vận chuyển toàn quốc để các bạn an tâm khi lựa chọn sản phẩm chính hãng hoặc qua trực tiếp địa chỉ:

Địa chỉ: Tòa nhà Newway, Số 31/76 An Dương, Tây Hồ, Hà Nội

Email: info@newwaymart.vn

SĐT: 0243 719 6575